İçme Suyu Standartları
İçme sularının renksiz, berrak olması, hastalık yapıcı organizmaları, zararlı
kimyasal maddeleri ihtiva etmemesi ve agresif olmaması gerektiği belirtilmişti. Sularda bu şartları sağlamak ve suda bulunması arzu
edilmeyen maddeleri belirli bir seviyenin altında tutmak için çeşitli standartlar geliştirilmiştir.
Bunlar arasında dikkate değer olanı Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) tarafından verilen standartlardır.
Ülkemiz için kabul edilen içme suyu standardı ise TS 266‟dır.
İÇME SULARININ ARITIMI
İçme Sularının Özellikleri
İçme ve kullanma sularında istenilen ve istenmeyen özellikleri beş grupta toplamak mümkündür:
a) Su, kokusuz, renksiz, berrak ve içimi serinletici olmalıdır.
b) Su hastalık yapan mikroorganizma içermemelidir.
c) Suda sağlığa zararlı kimyasal maddeler bulunmamalıdır.
d) Su kullanma maksatlarına uygun olmalıdır.
e) Sular agresif olmamalıdır.
Su, kokusuz, renksiz, içimi lezzetli olmalıdır.
Sularda fenoller, yağlar gibi suya kötü koku ve tat veren maddeler olmamalı, sular,
renksiz, berrak ve içilebilecek sıcaklıkta olmalıdır. İçme suyu için en uygun sıcaklık 8 ila
12 °C‟dir. Ayrıca sulardaki çözünmüş oksijen konsantrasyonu 5 mg/L‟den daha yüksek
olmalıdır.
Suda hastalık yapan organizmalar olmamalıdır.
Suda bulunabilen bazı mikroorganizmalar çeşitli hastalıklara sebep olurlar.
İÇME SUYU ARITIM METODUNUN SEÇİMİ
2.1. Su Kaynaklarının Özellikleri ve Kaynak Seçimi
Bir kaynaktan alınan suyun kullanma maksatlarına uygun hale getirilmesi için tatbik
edilecek tasfiye işlemleri su kaynağının özelliklerine bağlıdır. Su kaynakları, yeraltı su
kaynakları ve yüzey suları olmak üzere iki sınıfta incelenebilir. Yeraltı sularının kalitesi
zamanla büyük değişimler göstermez, renk dereceleri, bulanıklıkları düşüktür. Ancak
fazla miktarda çözünmüş madde içerirler. Yüzey suları, nehir, göl, baraj ve seddelerden
alınan sular olup, su kalitesi zamanla büyük değişmeler gösterir, renk ve bulanklılığı
fazladır. Ayrıca yüzey suları, ev ve sanayii kullanılmış suları ile kirletilmiş olabilir. Bu
yüzden organik maddeler, tat ve koku veren maddeler, fenoller, deterjanlar, metaller gibi
maddeler de yüzey sularında bulunabilir. Tasfiye tesisinin projelendirilmesinde bu
durumlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Mevcut su kaynaklarının seçiminde suyun miktarı, kalitesi, suyun temin edileceği yere
uzaklığı, tasfiye edilebilme imkanları, suyun miktarında ve kalitesinde mevsimlik
değişmeler olup olmadığı dikkate alınmalıdır. Bunun yanında suyun birim hacminin
maliyeti göz önünde bulundurularak en ucuz çözümü veren kaynak tercih edilmelidir.
2.2. Su Arıtımında Amaçlar ve Temel İşlemler
İçme suyu tasfiyesi aşağıdaki amaçlardan biri veya birkaçı için yapılır:
Su sıcaklığının düşürülmesi veya yükseltilmesi
Renk, bulanıklık, tat ve koku giderimi
Mikroorganizma giderimi
Demir ve mangan giderimi
Amonyum (NH4+) giderimi
Oksijen konsantrasyonunun yükseltilmesi, suya bazen CO2 verilmesi, bazen
giderimi, hidrojen sülfür (H2S), metan (CH4) gibi gazların sudan
uzaklaştırılması yani gaz transferi
Asitlerden temizleme
Su sertliğinin düşürülmesi
Korozif özelliğin giderilmesi
Tuzluluğun giderimi
Zararlı kimyasal maddelerin giderimi
İçme suyu tasfiyesinde yukarıdaki amaçlara ulaşmak için çeşitli temel işlemler yapılır:
Gaz transferi veya havalandırma
Suya oksijen veya CO2 kazandırmak veya CO2, H2S, CH4 gazları sudan
uzaklaştırmak için kullanılır.
Izgaradan geçirme
Yüzücü ve iri maddeleri tutmak için uygulanır.
Mikroeleklerden geçirme
Süspansiyon halindeki maddeleri veya algleri tutmak için kullanılır.
Biriktirme
Su kalitesini iyileştirmek, konsantrasyondaki salınımları dengelemek için
kullanılır.
Çöktürme
Çökebilen katıları gidermek için yapılır.
Yüzdürme
Yağları ve sudan hafif yüzücü maddeleri sudan ayırmak için uygulanır.
Suyun pH‟sını ayarlama
Suya asit veya baz ilave edilerek suyun pH‟sının istenilen değere getirilmesi için
yapılır.
Hızlı karıştırma ve yumaklaştırma
Alüminyum ve demir tuzları gibi yumaklaştırıcı maddeleri ham suya ilave etmek
suretiyle çökemeyen kolloidal maddeleri, çökebilen yumaklar haline getirerek
sudan ayırmak amacıyla yapılır.
Filtrasyon
Suyu, daneli malzeme ile teşkil edilmiş filtrelerden geçirmek suretiyle sudaki
kolloid ve süspansiyon maddelerin tutulması sağlanır.
Kimyasal stabilizasyon
İstenmeyen maddelerin zararsız hale getirilmesi işlemidir.
Adsorpsiyon
Aktif karbon gibi maddelerle sudaki koku ve tat veren maddelerin tutulması için
yapılır.
İyon değiştirme
Suyun iyon değiştiricilerden geçirilmesi suretiyle istenmeyen iyonların bir başka
iyonla yer değiştirilmesi işlemidir.
Kimyasal çöktürme
Suda çözünmüş maddeler, oksidasyonla suda çözünmeyen bileşikler haline
getirilerek çöktürme suretiyle sudan giderilmesi işlemidir.
Yukarıda belirtilen işlemler, fiziksel ve kimyasal işlemler olup sayıları çoğaltılabilir.
Kaynatma, koku ve tat kontrolü, sertlik giderimi, demir ve mangan giderimi için
uygulanan işlemler, reverse osmoz, elektrodializ gibi yöntemler de içme suyu tasfiye
işlemleri arasında sayılabilir.